ਮੋਹਾਲੀ, 29 ਜਨਵਰੀ, ਬੋਲੇ ਪੰਜਾਬ ਬਿਊਰੋ :
ਕੀ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ‘ਨਮਸਤੇ’ ਸਟਰੋਕ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਜ਼ਰੂਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਫੋਰਟਿਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੋਹਾਲੀ ਨੇ ਇਸ ਰਵਾਇਤੀ ਸਵਾਗਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਸਟਰੋਕ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪਛਾਣ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉੱਘੇ ਨਿਊਰੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾ. ਸ਼੍ਰੀਰਾਮ ਵਰਧਰਾਜਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਕ ਸਧਾਰਨ ‘ਨਮਸਤੇ’ ਸਟਰੋਕ ਦੌਰਾਨ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਮਸਤੇ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਟਰੋਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਲੱਛਣਾਂ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਪਛਾਣ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਹੱਥ ਜੋੜਨ ਨਾਲ ਬਾਂਹਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਜਾਂ ਝੁਕਾਅ ਦਾ ਪਤਾ ਚੱਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਸਿੱਧੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਅਤੇ ਮੁਸਕਰਾਉਣ ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਅਸੰਤੁਲਨ ਜਾਂ ਗਿਰਾਵਟ ਦੀ ਪਹਿਚਾਣ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ‘ਨਮਸਤੇ’ ਕਹਿਣ ਨਾਲ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਜਾਂ ਤੁਤਲਾਉਂਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਨ ਜਾਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਡਾ. ਵਰਧਰਾਜਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰੀ-ਹਸਪਤਾਲ ਸਟਰੋਕ ਮੁਲਾਂਕਣ ਸਕੇਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ, ਬਾਂਹ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ, ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ’ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ – ਜਿਸਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਰਵਾਇਤੀ ਨਮਸਤੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਇਕੱਲਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨਮਸਤੇ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਅੱਖਾਂ ਬੰਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਨ ਜਾਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਗੜਬੜੀ ਦਾ ਵੀ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਪਿੱਛੇ (ਪੋਸਟਰੀਅਰ ਸਰਕੂਲੇਸ਼ਨ) ਵਿੱਚ ਸਟਰੋਕ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤਕਨੀਕ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਦਿਆਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਮਸਤੇ ਦੀ ਮੁਦਰਾ ਵਿੱਚ ਮੋਢਿਆਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਝੁਕਾ ਕੇ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕਣਾ, ਕੂਹਣੀਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜਨਾ ਅਤੇ ਹੱਥਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਾਂਹ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਕੜ ਦੀ ਤਾਕਤ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉੱਚੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿੱਚ ’ਨਮਸਤੇ’ ਕਹਿਣ ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਅਤੇ ਅਸਪੱਸ਼ਟ ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਸਧਾਰਨ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਪਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ ਵਡਕਮ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰੀ ਸ਼ੁਭਕਾਮਨਾਵਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਕਲਪ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਫੋਰਟਿਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੋਹਾਲੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਸ ਤਕਨੀਕ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਟਰੋਕ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਰਲ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਪ੍ਰੀ-ਹਸਪਤਾਲ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਵਿਧੀ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਡਾ. ਵਰਧਰਾਜਨ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਟਰੋਕ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜਨਤਕ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਇਲਾਜ ਜਾਨਾਂ ਬਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਟਰੋਕ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਆਪਣੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾਉਣ ਦੇ ਸਧਾਰਨ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।
ਫੋਰਟਿਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੋਹਾਲੀ ਦੀ ਇਹ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਨਾਲ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਸਿਹਤ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਮੌਕੇ ਫੋਰਟਿਸ ਹੈਲਥਕੇਅਰ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਸ਼ੀਸ਼ ਭਾਟੀਆ; ਹੈੱਡ-ਐਸਬੀਯੂ, ਫੋਰਟਿਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੋਹਾਲੀ ਅਭਿਜੀਤ ਸਿੰਘ; ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਇੰਟਰਵੈਂਸ਼ਨਲ ਨਿਊਰੋਰਾਡੀਓਲੋਜੀ, ਫੋਰਟਿਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੋਹਾਲੀ, ਡਾ. ਵਿਵੇਕ ਗੁਪਤਾ; ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ, ਫੋਰਟਿਸ ਹਸਪਤਾਲ, ਮੋਹਾਲੀ, ਡਾ. ਐਚ.ਐਸ. ਮਾਨ; ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਸੁਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਕਰ, ਸੀਨੀਅਰ ਕੰਸਲਟੈਂਟ (ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ), ਡਾ. ਨਿਸ਼ਿਤ ਸਾਵਾਲ ਅਤੇ ਨਿਊਰੋਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਿਊਰੋਸਾਇੰਸ ਟੀਮ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।
